Umeei hizketan erakusteko, moldatu egiten dugu geure berbakera: esaldi labur eta zuzenak erabiltzen ditugu, goxoago egiten dugu berba, eta hitzen bertsio erraztu eta adierazkorrago bat erabiltzen dugu, umeentzat esateko errazagoa delakoan. Hona ume berbakerako ezaugarri batzuk:

• Onomatopeia asko erabiltzen da, berba arrunten ordez: haginka egin esan beharrean, kausk; jo esan beharrean tas-tas (egin)...
• Animalien izenak ere onomatopeien bidez adierazten dira: kokoko, ababau, bekereke...
• Monosilaboak eta bisilaboak erabiltzen dira. Sarritan silaba bera errepikatuta: pa, papa, mama, txetxe, kaka...
• Sarri berba berriak sortzen dira, umeak jatorrizkoak ahoskatu ezin dituelako: babitu (garbitu), papatak (zapatak), kakelo (saskeldoa)...
• Berbak artikulu barik erabiltzeko joera dago: Non dago tototxu?; Nork gura du koko?...
• Gozoago berba egiteko, x modura ahoskatzen dira s eta z hotsak: xu, egixu barretxu bat.
• Aditzak jokatu barik erabiltzen dira: pa (eman), lolo (egin)...

Umeak hazi ahala eta berba egiteko trebetasuna garatu ahala, berbakera arruntera bideratzen ditugu, normal hitz eginez. 

Basozabalgo Felisa Atelak kontatzen dizkigu gai honen inguruko kontuak.

(A)babau, uau-uau: txakurra 
Abo-abo: loak hartzeko umeari eragiten zaion doinua.
Aka egin: amaitu.
Alala: ondo. Alala egin duzu!
Andi-andi: paseoan joan.
Ap: zeozer hotz dagoenean esaten da.
Apapa(n): paseoan joan; alde egin. Apapan egin digu katutxuak!
Apatxe (egin): jesarri. Egizu apatxe, nanan egiteko.
Atatan: paseoan.
A(u)pa: umea sehaskatik-eta altxatzean esaten da. Altxatu gura duzu? Zatoz, ba, aupa! 
Babitu: garbitu. Orain aurpegia babituko dugu.
Bee, bekereke: ardia.
Binbili-bonbolo: bilintza-balantzaka, kilin-kalan.
Burrun-burrun: traktorea, kamioia, motorra... Burrun-burrun dator han.
Danba: kolpearen zarata.
Dilin-dalan: kanpaiak; kolunpioan ibiltzea. Ibiliko gara dilin-dalan?
Din-dan: kanpaiaren hotsa adierazten du. Din-dan, nor hil da? Peru zapataria.
Dringili-drangala: kumaren kulunka adierazteko erabiltzen da.
Et: ez. Et-et-et, hori ez da egin behar!
Fu: sua.
Fu egin: putz egin.
Glaun-glaun: irenstearen zarata.
Gol (egin): baloia, pilota; baloiari ostikada eman. Ea zelan egiten duzun gol. 
Kaka: zikinkeria, gauza lohia. Kaka da hori. Bota!
Kakelo: saskeldoa, saskila.
Kausk egin: haginka egin, batez ere txakur txikiei buruz. Kontuz totoarekin, kausk egingo dizu eta. 
Kili-kiliak: kilimak.
Kis-kis egin: ebaki, bereziki ilea. Ze guaporik! Nork egin dizu kis-kis?
Koko: gozokia, txokolatea... Bai goxoa, koko!
Kokoko: oiloa.
Korrok: goranzkoa. 
Kuku egin: ezkutalekuren batetik burua atera, edo aurpegia estalita umearekin jolasteko erabiltzen da.
Kukurruku: oilarra eta bere kantua.
Kurrin-kurrin: txerriaren irrintzia; txerriei deitzeko ere erabiltzen da.
Lolo (egin): lo egin. Ixilik egon, umetxua lolo dago eta.
Maina: mimoa, benetako negarra ez dena. Ez ezazu egin mainarik!
Mama: ura, edozein edari. 
Mamarro: zomorroa. Kontuz, mamarroa zapaldu barik.
Mau-mau egin: jan.
Mixina, mitxina: katua.
Mix, mix: katuari deitzeko erabiltzen da. Mix, mix, erdu hona mixina!
Mu: behia eta bere ahotsa. Zelan egiten du behiak? Muuuuu.
Nanan egin: jan. Umea gose-gose da? Oraintxe egingo dugu nanan.
Obaba: umeak lokartzeko esaten da. Obabatxua lo eta lo, zuk orain eta neuk gero.
Oiñe-oiñe: oinez ibili.
Pa: musua. Esan agur eta bota pa amamari.
Papa: ogia. 
Papata: zapata. Papata berriak dituzu e!
Patan-patan: oinez.
Pato-pato: oinez ibili. Pato-pato joango gara.
Papao: mamua. Begiak edo burua estalita umearekin olgatzeko esaten da.
Periko: orinala.
Pete, tete: txupetea. Kenduizu petea, zu handia zara eta!
Pipi: txoria.
Pitilin: zakila. 
Pitxin(o): laztana, maitea.
Pitxi(txu): umearen bitxiak, pultserak, belarritakoak... Zelako pitxi politak dauzkazun!
Plast: zaplaztekoa, txaloa.
Plaust: zerbait lurrera jausten denean esaten da, umea bera ere izan daiteke.
Plisti-plasta: uretan zein basatzan dabiltzanean.
Popak: jatekoa, orokorrean. Orain popak jango ditugu.
Popota: autoa. Han! Badator amatxu popotean!
Po-po: bozina.
Potxingo: putzua. Umea potxingorik potxingo dabil.
Potxolina: alua.
Punba(la) egin: jausi. Punbala egin du umeak? Ai, ai, ai!
Pupu: min. Non egin duzu pupu laztana?
Purra: oiloei deitzeko hitza. Etorri, oiloak! Purra, purra.
Purrut: puzkerra. Nork egin du purrut?
Rapa-rapa: Oinez arin ibiltzea. 
Seina: ume txikia. Sarri etxeko txikienari esaten zaio.
Tale-tale edo tas-tas egin: jo. Tas-tas ez da egin behar, gero!
Tapa-tapa: pauso laburrez eta arin ibili. Han doa gure Ander tapa-tapa.
Tatai ibili: oinez.
Tatana: laztana, fereka. Ea, egin amatxuri tatana gozoa!
Tati egin: gauza bat eskaini, eta gero eman ez.
Tato: salto; umea lurrean uztean esaten da.
Tete: txupetea.
Titi: bularra.
Tipi-tapa: oinez. Lautxakur ez, etorri tipi-tapa.
Tirri-tarra: puzkerra. 
Tirrika-tarraka: astiro eta oinak narraz ibiltzea adierazten du.
T(x)irrin: tripako zila. Erakutsi tripatxua, ea zer daukazun hor. Tirriiin!
Toto: txakurra. Deitu totoari: etorri, toto!
Tuju-tuju: eztula. Tuju-tuju egin dau seinak?
Txaka-txaka: oinez, arin-arin joan. Ekarri eskutxua eta goazen txaka-txaka.
Txakala-txakala: trenaren joanari esaten zaio.
Txalo egin: txalotu. 
Txantxan: dantzan.
Txa(n)txur: umetxuaren hagina. Ene! Txatxurtxuak atera zaizkizu eta!
Txata: sudurra. Non daukazu txatatxua?
Txatxa: sagarra edo antzerako fruta.
Txetxe: ume txikia; panpina. Esaiozu kaixo txetxeari.
Txi: erre. Kontuz horrekin, txi egiten du eta!
Txut: gauza bat bero dagoela adierazteko. 
Txilibitu, txistu: zakila. 
Txin: dirua. Amatxuk emango dizu txin koko erosteko.
Txinbo: zibua. 
Txio-txio: txoriaren soinua eta txoria bera.
Txipli-txapla: uretan olgatzen ibiltzea. Bai ederto txipli-txapla!
Txirrist egin: pintxatu, indizioa jarri. Zer egin dizute gaur? Txirrist?
Txitxa: txita, oiloaren kumea.
Txitxi: okela. Lehenengo frutatxua eta gero txitxi.
Txonbo egin: uretan murgildu.
Txori: ileko zinta, lazoa. Nork ipini dizu txori polit hori? Amatxuk?
Txor-txor: berba eta berba egin.
Txurku-txurku: bularra edo biberoia hartzean umeak egiten duen zarata.
Zapi: katua uxatzeko berba. Zapi mixina! Kanpora!
Zurrut: tragoa edo zurrutada adierazten du.